SĘDZIOWIE SPORTOWI

Po ostatnich kontrowersjach co do pracy arbitrów w meczach TBL, chciałem wyrazić swoje zdanie co do tego trudnego zawodu. Przypomniałem sobie jednak, że już 5 lat temu wypowiadałem się na ten temat. Czy coś się zmieniło ? Na pewno zwiększyła się próba pomocy sędziom poprzez video, pod resztą nadal się podpisuję.

7 lutego 2011 SĘDZIOWIE SPORTOWI

Kim jest sędzia sportowy?

„Sędzia sportowy to osoba, która czuwa nad prawidłowym przebiegiem konkurencji i przestrzeganiem zasad gry…”

„Sędzia sportowy, arbiter, osoba uprawniona do nadzorowania prawidłowego przebiegu zawodów sportowych, kontrolująca ich zgodność z przepisami, nakładająca regulaminowe kary za wszelkie wykroczenia i wydająca końcowy werdykt. Sędziowie sportowi główni korzystają z usług tzw. sędziów pomocniczych, asystentów.”

Wielu mówi, że sędziowie powinni być w cieniu zawodników, niewidoczni. Że jak się mniej o nich mówi to lepiej. Osobiście nie zgadzam się z tą opinią. Arbitrzy są również aktorami widowisk sportowych. Ich rola w zależności od dyscypliny jest mniej znacząca lub większa, trudniejsza lub zdecydowanie prostsza. W niektórych dyscyplinach sędziowie są tylko „stróżami” porządku, respektowania zasad i przepisów rywalizacji sportowej. W innych do wyżej wymienionych obowiązków dochodzi jeszcze sprawa najważniejsza w sporcie, czyli wytypowanie zwycięzców. Jak w takim razie można mówić o nich anonimowo? Nie poświęcać im więcej uwagi? Nie przeprowadzać z nimi wywiadów? Nie oceniać? Dlaczego tego się nie robi?

Sędziowanie zawodów sportowych to bardzo odpowiedzialna praca. Nie każdy się do niej nadaje. Nie każdy ma predyspozycje charakterologiczne i fizyczne, żeby zostać sędzią. Jeżeli decyduje się ktoś na taką pracę, ponieważ chce poczuć „władzę”, to bardzo źle. O czym mówię? Sędzia, np. w grach zespołowych jest panem i władcą na boisku. Pomyłkowo lub nie może odmienić losy spotkania. Ma władze nad zawodnikami, trenerami i kibicami. A przecież wiadomym jest, że niektórym „władza odbija”. Tak jak napisałem, źle, gdy sędzia wkładając gwizdek do ust stara się pokazać wszystkim, kto rządzi na boisku. Powinien tak sędziować, żeby nie wykorzystywać negatywnie tej „władzy”, czy dowartościowywać się nią.

Cechy dobrego sędziego

1. Doskonała znajomość przepisów gry

2. Umiejętność stosowania przepisów w trakcie zawodów sportowych

3. Absolutna bezstronność

4. Bardzo dobra kondycja fizyczna /szczególnie w grach zespołowych/

5. Bardzo dobra odporność psychiczna

6. Radzenie sobie z dużą presją towarzyszącą zawodom

7. Odwaga w podejmowaniu tzw. ‘trudnych decyzji”

8. Wysoka kultura osobista, komunikatywność.

9. Uczciwość

10. Posiadanie poczucia własnej wartości

Oczywiście można wymienić jeszcze wiele cech, ale dla mnie właśnie wyżej wymienione są najważniejsze. Jak widzimy bycie sędzią sportowym to niełatwy „kawałek chleba”.

Zdaje sobie sprawę, że tylko dobrzy arbitrzy posiadają wszystkie te cechy. Że tak jak w każdym zawodzie, są dobrzy i słabi pracownicy. Tak samo jest i z sędziami. Jak się mylą, często mówi się „przecież to też ludzie, mogą się pomylić”. Oczywiście, to prawda, że nikt nie jest nieomylny, ale… czy to jest wytłumaczenie? Dla mnie, nie. I nie ważne, jakie zawody sędziują. Czy jest to finał Igrzysk Olimpijskich czy mecz w rozgrywkach szkolnych. Dla zawodników uczestniczących w obu tych meczach jest to może najważniejszy mecz w życiu, który bardzo, ale to bardzo przeżywają i grają z ogromną ambicją i zaangażowaniem. Poświęcili ogrom pracy fizycznej i psychicznej na przygotowanie do tych zawodów. Tak również powinien „podchodzić” do tych meczów sędzia. Musi zdawać sobie sprawę, jakie mogą być konsekwencje popełnionego błędu. Przede wszystkich dla tych pokrzywdzonych. Sława, pieniądze ale również spełnienie swoich marzeń, ambicji itp. To wszystko może utracić zawodnik lub zespół, gdy przegrywa rywalizację sportową. Jeżeli przegrał ją w sportowej rywalizacji, szybciej się z nią pogodzi i będzie miał jeszcze większą motywację do rewanżu, aby następnym razem zostać zwycięzcą. Gdy natomiast przegrywa z winy popełnionych błędów przez sędziego, jego przeżywanie psychicznie porażki jest bardzo trudną sytuacją. Przykładowo traci medal olimpijski, o którym przecież marzy każdy sportowiec. A zdobycie takiego medalu, oprócz przejścia do historii sportu danego kraju, wiąże się z innymi przywilejami czy nagrodami. Np. w Polsce medalista olimpijski otrzymuje emeryturę równą średniej krajowej pensji. Stracić taki przywilej przez błąd sędziego może wpłynąć na dalsze życie sportowe i prywatne zawodnika czy trenera. Czy to nie pokazuje jaka wielka odpowiedzialność spoczywa na sędziach sportowych.

Obecnie sport to ogromny biznes, wydawane są olbrzymie pieniądze na wszystko, co się z nim wiąże. Dużo ludzi zarabia lub traci fortuny. Zawodnicy do granic wytrzymałości eksploatują swoje organizmy. Sport profesjonalny to już nie tylko trener i sportowiec. Nad formą zawodnika pracują całe sztaby ludzi. Imprezy sportowe oglądają na żywo tysiące ludzi, przed telewizorami miliony, czasami dziesiątki milionów na całym świecie. Sport uprawia ogromna ilość młodzieży, jest to wspaniała odskocznia od tego wszystkiego, co złe, co może wypaczyć prawidłowy rozwój młodego człowieka. Sport wychowuje i kształtuje charaktery. Długo trzeba byłoby wymieniać plusy zabawy w sport. Niesamowite jest oglądanie dziecięcych lub młodzieżowych zawodów sportowych. Towarzyszą im olbrzymie emocje zarówno zawodników jak i ich opiekunów. Nie mówiąc już o całych rodzinach. Trzeba również pamiętać o kibicach. Zarówno tych „koneserach” sportu jak i tych fanatycznych. Bez nich nie ma prawdziwego widowiska sportowego.

Wszystkie te przykłady jeszcze bardziej podkreślają jak ważną rolę w obecnym świecie odgrywa sport. Zarówno ten profesjonalny jak i amatorski. Jeżeli tak jest! To praca sędziów sportowych nabiera jeszcze bardziej niż kiedykolwiek ogromnego znaczenia. I muszą sobie obecni i przyszli sędziowie zdawać z tego sprawę. Jeszcze raz powtórzę! Sędziowie mogą być wielokrotnie odpowiedzialni za przyszłość sportową i nie tylko, ogromnej masy ludzi. Wydaje mi się, że czasami wielu z nich nie zdaje sobie z tego sprawy. Dlatego moim zdaniem sędzia nie może być anonimowy. Trzeba z nim rozmawiać po meczu, chwalić lub ganić. Oceniać i wyciągać wnioski z jego pracy. Trenerzy i zawodnicy powinni spotykać się z nimi i rozmawiać na temat tego jak powinna wyglądać ich„współpraca na arenie sportowej”. Tak, aby żadna ze stron nie utrudniała sobie pracy.

Do napisania na temat sędziów sportowych, zdecydowałem się po obejrzeniu kilku zawodów w telewizji. I tak przeważnie jest, co również jest niedobre, że zapamiętujemy z takich widowisk oprócz poziomu sportowego prezentowanego przez zawodnika lub zespół, błędy sędziów. Wielu ludzi bardzo często unika wypowiadania się na ten temat w obawie przed … no właśnie, przed czym? Nie rozumiem stwierdzenia po meczu „ nie będę wypowiadał się na temat pracy sędziów”, ale dlaczego?

Bo się „zemści” przy następnej okazji? To jakiś absurd. Dlaczego sędziowie nie są rozliczani np. w obiektywach kamer z ich decyzji? Zarówno tych dobrych jak i złych. Przecież jest to ich praca, za którą otrzymują wynagrodzenie i to bez względu na poziom tej pracy. Żeby dobrze pracowali muszą być doceniani za swoją pracę i to nie tylko poprzez wypłatę, muszą być „publicznie ‘ oceniani, chwaleni lub krytykowani.

Obserwując mecze koszykówki, piłki nożnej, siatkówki, hokeja czy skoków narciarskich lub tenisa wielokrotnie zwracałem uwagę na decyzje sędziów. Siedząc przed telewizorem i mając możliwość oglądania powtórek tego, co przed chwilą zobaczyłem, widziałem momentalnie czy ocena sytuacji przez sędziego była poprawna czy błędna. Niestety wiele tych decyzji było błędnych, parę tych błędów miało większy lub mniejszy wpływ na końcowy wynik. I pytam się, dlaczego? Mamy XXI wiek, technika bardzo się posunęła, kamery pozwalają nam coraz dokładniej obserwować zmagania sportowców. Dlaczego nie korzystamy z tego? Mówię oczywiście o sytuacjach, w których jest to możliwe, czyli gdy są kamery. Dlaczego przyznajemy aut, skoro kamery w 100% pokazują, że było boisko? I widzą to na ekranach swoich telewizorów miliony ludzi. Dlaczego nie uznajemy bramki, skoro kamery w 100% pokazują, że piłka całym obwodem odbiła się poza linią bramkową, dlaczego uznajemy rzut za 3 pkt. skoro kamery w 100% pokazują, że zawodnik nadepną na linię? Dlaczego nic nie robimy, gdy sędzia przyznaje 19pkt za styl skoczka narciarskiego, skora kamery w 100% pokazują, że zawodnik z ledwością wylądował, następnie pokazał, że jest świetnym…. gimnastykiem, robiąc szpagat. Przykładów można mnożyć, również tych, w których sędziowie podejmowali słuszne decyzje i poprowadzili zawody bezbłędnie, a gdy mieli wątpliwości korzystali z pomocy video. Tak jak w meczu hokeja NHL /decyzja w sprawie uznania lub nie bramki/ lub tenisa ziemnego /tzw. challenge /.

Siedząc przed telewizorem czułem się źle widząc krzywdę jednych oraz radość innych po błędnej decyzji sędziego. Sport rozwija się w strasznym tempie. Trzeba zrobić wszystko, co jest możliwe, żeby pomóc sędziom w podejmowaniu decyzji. Aby nie zdarzały się pomyłki. To szkodzi wizerunkowi sportu. Dziedziny życia, która kojarzy się z postawą fair play, postawą uczciwej rywalizacji.

Korzystajmy z techniki XXI wieku.

Sport musi być uczciwy!!!

O wyniku musi decydować talent, odpowiednie przygotowanie czy lepsza forma. Oczywiście czasami również przysłowiowe szczęście, przypadek. Nie powinna natomiast, nie może decydować pomyłka sędziowska. Tym bardziej, gdy można jej uniknąć.

Wielokrotnie widziałem jak dzieci, młodzi sportowcy płakali, gdy przegrali po błędnej decyzji sędziego. Obserwowaliśmy wielokrotnie wściekłość zawodników, trenerów, działaczy i oczywiście kibiców, gdy w meczu o sławę, przejście do historii czy olbrzymie pieniądze sędzia popełnił błąd, który decydował o wyniku rywalizacji. „Wszystkim ludziom” sportu musi zależeć na tym, żeby nie dochodziło do takich sytuacji. Sędziów nieuczciwych trzeba eliminować z tego środowiska. Młodym sędziom stworzyć odpowiednie warunki do kształcenia w tym zawodzie. Bardzo ważna, tak jak i w sporcie jest odpowiednia selekcja. A następnie nauczanie i doskonalenie się.

Sędziowanie jak już pisałem to bardzo trudne zajęcie, bardzo odpowiedzialny zawód.Trzeba szanować pracę arbitrów sportowych, ale zarazem dokładnie kontrolować, oceniać i pomagać w podejmowaniu przez nich sprawiedliwych decyzji.